(Fotoğraf: Hakan Baykal – “Melek Yoksa Şeytan mı?” filmi çekimlerinden)
Uzun yıllardır tanırım M. Hakan Baykal’ı.
Son dönemde aynı çatı altında çalıştığımızdan daha fazla görüşür olduk…
Dostluğumuz daha da pekişti.
Kendisini fotoğrafçı olarak tanıdım sonra öğrendim ki müzikle de uğraşıyor.
2011 yılında da ilk filmini yönetti.
Bazı sahneleri benim evde çekildiğinden değil ama nihai ürünü görmek için dört gözle filmin vizyona girmesini bekliyoruz!
Sizlere bu çok yönlü insanı tanıtmak için bazı sorular sordum ve cevaplar aldım.
Keyifli okumalar diliyorum!
Y.L: Sevgili Hakan, seni güzel sanatlardaki başarılarınla tanıdım ben. Biraz kendinden ve çalışmalarından bahseder misin lütfen?
H.B: Sanata olan merak hep çocuk yaşlarda başlıyor sanırım. Televizyonun tek kanal olduğu ve henüz köylere gitmediği yıllarda teyzemin eşinin film makinesi vardı, köy ve kasabaları dolaşır sinemayı oralara ulaştırırdı.
Tabii ki o filmleri evde bize seyrettirirdi önce. Aynı zamanda da serbest muhabirlik yapar, gittiği yerlerdeki ilginç olayları belgeler ve gazetelere haber yapardı. Benim sinema ve fotoğrafla olan tanışıklığım böyle başladı.
Babamın aldığı Lubitel marka çift objektifli fotoğraf makinesiyle ilk fotoğraflarımı çekmeye başladım. Üniversitede Lisans ve Yüksek Lisans sırasında seçmeli ders olarak görsel sanatlarla ilgili dersleri almaya gayret ettim, hem fotoğrafçılık, hem de sinema dersleri aldım.
Daha sonrasında Ankara Fotoğraf Sanatçıları Derneği (AFSAD) ve Fotoğraf Sanatı Kurumu (FSK) üyelikleriyle fotoğraf, hayatımın ayrılmaz bir parçası oldu. Yaklaşık 10 yıldır da fotoğraf dersleri veriyorum.
(Fotoğraf: Hakan Baykal arşivi)
Y.L: Bir mimar olarak fotoğraf maceran nasıl başladı ve gelişti?
H.B: Fotoğrafla olan bağlantım aslında üniversite yıllarımdan daha öncelere dayanır ama mimar olmamın da görsel sanatlara yakınlaşmamdaki katkısı büyüktür. ODTÜ Mimarlık yıllarımda Prof. Dr. Jale Erzen ve Fatih Orbay’ı tanımam, İstanbul’a ve Ege’deki antik kentlere yapılan teknik geziler fotoğrafa olan sevgimi perçinledi. Önceleri mimari fotoğrafa olan ilgim zaman içerisinde doğaya ve insana yöneldi.
Y.L: Son dönemde “Melek Yoksa Şeytan mı?” adlı filmin yönetmenliğini de yaptın. Filmle ilgili kısaca neler söylemek istersin?
H.B: “Melek Yoksa Şeytan mı?” filmi, ilk uzun metraj filmim olacak. Daha önceleri kısa film yapıyordum. Şule Ataman (ki filmin senaristlerinden birisidir) sayesinde yine kısa filmlerle uğraşan Zaim Güvenç ile tanıştım. O sıralarda bu filmin senaryosu üzerinde çalışıyorlardı. Filmi Zaim ile ortak yönetmeye karar verdik. 2011 Mayıs ayında senaryo oluştuktan sonra oyuncu seçmeleri yaptık ve seçilen oyuncularla yaklaşık 3 ay deneme çalışmaları yaptık. 15 Ağustosta da çekimler başladı. Filmin çekimlerini toplam 45 çekim gününde tamamladık, şu anda montaj aşamasındayız. Bir yandan da filmin müzikleri hazırlanıyor. Bazı ünlü sanatçılar şarkılarının filmde yer almasına izin verdiler. Bir tane de sözlerini Şule Ataman’ın yazdığı, benim bestelediğim bir tango parça yer alacak filmde.
Çok kısa olarak anlatırsam, film, iki genç kızın hayatları üzerinden günümüzde insanların düşünce ve davranışlarındaki kırılma noktalarını ve dönüşümleri anlatıyor.
Y.L: Fotoğraf ve film çekmek senin için önemli. Bunları yapmaktaki amacın ne? Bu sektörde kendini nerede görmek istiyorsun?
H.B: Aslında sadece fotoğraf veya sinemaya ilginin ötesinde bir şey bu. Sanat kavramı benim için çok değerli. Çocukken çevremdeki çocukların pek çoğu sporculara (futbolculara) hayranken ben hep sanatçıları örnek aldım kendime. Bir müzisyen, bir heykeltıraş, bir mimar olmayı düşlerdim hep.
Maddesel ya da konumsal olarak her hangi bir hedef koymadım kendime. Bu benim hedefsiz olduğum anlamına gelmiyor tabii ki. Sektörde kendimi görmek istediğim yer öncelikle beni mutlu edecek ve kalıcı olmasını umduğum güzel eserler verebilmek.
Y.L: Bugüne kadar en çok keyif aldığın çalışman hangisiydi?
H.B: Fotoğraf ya da film çekmek zaten keyif veren bir uğraş genelde. Müzisyenlerle ilgili bir fotoğraf çalışmam var. Henüz sergilenmedi ama fotoğraflar çoğaldıkça beni çok mutlu ediyor. Fırsat bulduğumda sergisini açmak istiyorum.
Ayrıca, “Melek Yoksa Şeytan mı?” filminin çekimleri bazen sıkıntılı geçse de genel olarak büyük keyif alarak yaptığım bir çalışmaydı.
Y.L: Fotoğrafların birçok yerde yayınlandı. Bu yayınlardan en çok hangisi seni mutlu etti?
H.B: National Geographic dergisinde yayınlanan “Kuş gözlemleyen çocuklar” fotoğrafım beni mutlu etmişti.
Y.L: Türkiye’de birçok yerde fotoğraf çekimleri yaptın. Başından ilginç olaylar geçmiştir mutlaka. Bunlardan birkaçını bizimle paylaşır mısın lütfen?
H.B: Öğrencilerimle Ankara’da bir gecekondu semtinde fotoğraf çekimine gitmiştik, sokaktaki ilkokul çağındaki çocuklar birden bize taş atmaya başladılar. Biz ne olduğunu anlayamadık çıkmak zorunda kaldık sokaktan ve yakındaki bir kahvehaneye girdik. Bir yaşlı amca yanımıza geldi belediyeden mi geliyorsunuz diye sordu. Biz fotoğraf çekmek için geldiğimizi söyleyince amca “çocuklar boşuna taşlamışlar” dedi. Meğer belediye evlerini yıkım kararı almış, ellerimizdeki çantaları ve tripodları görünce bizi de o ekipten sanıp taşlamışlar.
Y.L: Kendi çektiklerin içinde en sevdiğin fotoğrafın hangisi? O fotoğrafı nasıl çektin?
H.B: Beni mutlu eden ve iyi ki çekmişim dediğim fotoğraflar arasından bir tanesini seçmek kolay değil aslında. Bunlardan Caz müzisyenlerine ait bir fotoğrafımı söyleyebilirim. Fotoğrafı 1998 de New York’ta bir caz kafede çekmiştim. Vokal, saksafon ve kontrbastan oluşan grup bir köşede çalıyordu. “The Shadow of Your Smile” çalarken diğer ışıkları kapatıp tek spotla aydınlattılar. Ortam çok güzeldi. Işığı biraz yumuşatmak için objektifin önüne sarı bir naylon torbayı koyup ardı ardına birkaç poz çektim. Garsonlardan biri yanıma gelip fotoğraf çekemeyeceğimi söyledi ama ben çoktan istediğimi almıştım bile.
(Fotoğraf: Hakan Baykal – New York – 1998)
Y.L: Fotoğraf ve film çekimleri konusunda kendini geliştirmek için neler yapıyorsun?
H.B: Beğendiğim fotoğrafçıların, yönetmenlerin eserlerini mümkün olduğunca takip ederim. Sanat ve felsefe ile ilgili söyleşi, konferans vs. olduğunda kaçırmamaya çalışırım.
Kaynak olarak kitapların yanı sıra dergileri de izlemeyi hiç ihmal etmem. Çünkü kitaplardan temel bilgileri alırken dergiler de güncel gelişmeleri, yeni teknikleri takip etme şansı sağlıyor. Görsel sanatlara yer veren çok iyi internet siteleri var, onları takip ediyorum. Tabii en önemlisi sürekli çalışıyor ve daha iyi nasıl yapabilirim diye arayışlar, denemeler yapıyorum.
Y.L: Takip ettiğin uzman fotoğrafçı veya yönetmenler vardır mutlaka. Bunlar kimler?
H.B: Fotoğrafta… S.Salgado, E.Weston, S. Mc Cury, D. Hamilton…
Yönetmen olarak… Tarkovsy, Bertolucci, Tornatore, Lars Von Trier, Angelopoulos, Kieslowski… Ülkemizden Metin Erksan, Zeki Demirkubuz ve Nuri Bilge Ceylan ilk aklıma gelenler.
Y.L: “Melek Yoksa Şeytan mı?” filmine geri dönelim. Çekimler bitti ve kurgu sürüyor bildiğim kadarıyla… Son durum nedir? Ne zaman vizyona giriyor?
H.B: Kaba kurgu bitmek üzere. İnce kurgunun tamamlanması ve renk düzeltmelerinin yapılması ile müziklerin dahil edilmesi biraz zaman alan süreçler. Öncelikle festivalleri hedeflediğimiz için filmin vizyona girmesini biraz ileriye alabiliriz belki. Senin de bildiğin gibi bazı festivallere katılmak için filmin daha önce vizyona girmemiş olması şartı getiriliyor. Ama sanırım Nisan ya da Mayıs ayında tek gösterimlik bir gala yapacağız.
(Fotoğraf: Hakan Baykal arşivi – “Melek Yoksa Şeytan mı?” film tayfası bir radyo söyleşisinde!)
Y.L: Sence filmin en önemli özelliği ne?
H.B: Filmin en önemli yanlarından birisi tamamen gönüllü çalışmalarla yapılmış olması bence. Oyuncular ve film ekibi dahil hiç kimse para almadı bu filmi yaparken. Hatta, çekimler için herhangi bir mekan gerektiğinde bizi hiç tanımamalarına rağmen insanlar karşılıksız açtılar evlerini, işyerlerini bize. Ankaralılara teşekkürler gerçekten. Bu arada, senin de katkın büyük bu filmin oluşmasında. Gerek evini kullandırman, gerekse teknik donanımımıza yaptığın yardımlardan dolayı tüm film ekibim adına teşekkür ederim.
Filmin bir diğer özelliği de bu kadar çok amatör oyuncuya yer vermesi. Aralarından ilerisi için çok başarılı oyuncular çıkacağına inanıyorum.
Y.L: Film çekimleri sana neler kattı?
H.B: Film sırasında ben de çok şey öğrendim aslında. Birçok kısa filmde oyunculuktan yönetmenliğe farklı konumlarda yer aldım ancak uzun metraj film yönetmek bambaşka bir deneyim. Yüzlerce insanla iletişim içinde olmayı gerektiren bir iş bu. Özellikle de maddi destek almadan bağımsız sinema anlayışıyla çalıştığımız için oyuncular, teknik kadro, ulaşım, yemek, mekan, kostüm, vs. her ne varsa ilgilenmek zorundasınız. Birinde olacak ufak bir aksama zincirleme olarak günlerce zaman kaybına neden olabiliyor. Bu yüzden, iyi iletişim kurmanın, planlı ve organize olmanın önemini öğretti bu çalışma bana.
Y.L: Bundan sonra filmlere devam mı?
H.B: Kesinlikle. Durmak yok artık.
Öncelikle aklımda iki kısa film var, ilk fırsatta onları hayata geçirmeye çalışacağım. Sonrasında da bir uzun metraj film planım var ama henüz gerekli alt yapıyı oluşturmadım. Bir süre daha çalışmam gerekiyor.
Y.L: Fotoğrafa veya film çekmeye meraklı gençlere neler önerirsin?
H.B: Başta teknik bilgi olarak alt yapının sağlanması gerekiyor. Işık, renk, kadraj, diyafram vs. her ne varsa hakim olmak gerekir. “Hangi unsurları hangi oranda değiştirirsem hangi sonucu elde ederim” sorusunun cevaplanmış olması ileride yapılacak çalışmalarda büyük kolaylık ve esneklik sağlayacaktır. Ancak, teknik bilgi işin sadece giriş bölümü… Asıl yaratıcılığı, farklılığı ortaya çıkaracak birikimi edinmek önem kazanıyor. Bunun için de edebiyattan müziğe, sosyolojiden psikolojiye dek değişik alanlarda kendini geliştirmenin önemine inanıyorum ben.
Ayrıca, beğendikleri sanatçıları takip etmelerini ama taklit etmekten de kaçınmalarını öneririm. Hiçbir taklit aslından iyi olmamıştır bugüne dek.
Y.L: Senin başarılı çalışmalarını takip etmek isteyenler sana nasıl ulaşabilir?
H.B: Bu konu en zayıf yanım belki de. Henüz internet üzerinde doğrudan erişilebilecek bir adresim yok ama çok yakında çalışmalarıma ulaşılabilecek bir site oluşturmayı umuyorum.
Filmle ilgili daha fazla bilgi edinmek için http://www.melekyoksaseytanmi.com/ adresine bakılabilir.
Y.L: Hakancım, değerli vaktini bana ayırdığın için teşekkür ederim. Bunlara ek olarak söylemek istediğin bir şeyler var mı?
H.B: Çalışmalarımı aktarma şansı oluşturduğun için ben teşekkür ederim sevgili Yıldıray… Bu söyleşinin kendi sitemi oluşturmamda bir kıvılcım olacağını umuyorum. Sevgiler, saygılar…
**
Bu güzel röportaj için Hakan Baykal’a teşekkür ederim.
Umarım bu çok yönlü insanı size birazcık tanıtabilmişimdir.
Mutlaka eserlerine erişin derim.
Hakan Baykal’ın son eseri olan ve yönetmenliğini yaptığı “Melek Yoksa Şeytan mı?” filmi ile ilgili gelişmeleri http://www.melekyoksaseytanmi.com/ sitesinden takip edebilirsiniz!
Vizyona çıkmasını hakikaten dört gözle bekliyorum!
1mart2012
Paylaşmak isterseniz, hiç çekinmeyin!
Yağmurluk
YILDIRAY LİSE 